زمان خود را برای مدیریت محتوای اطلاعات صرف کنید و نه برای فناوری های مدیریتی درآغاز، ساختار وب بسیار ساده بود. شما می توانستید مرورگر موزاییک(Mosaic) را برای جستجو به کارگیرید. از یک ویرایشگر متن برای ساخت صفحات وب استفاده می کردید، و اگر فردی فنی نبودید احتمالا از وجود آن نیز خبر نداشتید. اما بسیاری می دانستند که حتی افراد غیر فنی نیز اطلاعات مفیدی برای به اشتراک گذاشتن دارند. از اینجا بود که سیستم مدیریت محتوا،CMS،متولد شد.
● سیستم مدیریت محتوا (Content Management System) CMSچیست؟
وب، ذاتاً ابزاری برای اشتراک اطلاعات می باشد. به منظور فراهم آوردن زمینه ای جهت نمایش اطلاعات (یا همان محتوا) در طیف وسیعی از سیستمها، متخصصین، زبان HTMLرا توصیه کردند. این زبان نحوه نمایش اطلاعات را به سیستمها دیکته می کند. از دید سیستم بسیار مهم بود که این روش کمکی باشد برای جدا کردن اطلاعات از قالب بندی انحصاری از دیدگاه افرادی که می خواستند اطلاعاتی را به نمایش بگذارند، این مورد حرکت بزرگی نبود آنها باز هم نیاز داشتند HTMLرا یاد بگیرند، تا بتوانند اطلاعات خود را منتشر کنند.
CMSمی تواند ایجاد و انتشار اطلاعات را برای هماهنگی تیم هایی متشکل از نویسندگان و ویراستارها، برای کنترل، استفاده مجدد از اطلاعات ساده تر کند.
CMSها برای حل این معمای دشوار توسعه یافتند. CMSبه شما کمک می کند تا مطالب خود را ایجاد و در یک منبع مشترک ذخیره سازی نمایید، و محتویات متنی و تصویری سایت خود را به صورت کاملاً پویا و onlineبروزرسانی کنید. از آن پس نیز در مدیریت ارتباطات بین اجزا به شما کمک می کند (به عنوان مثال ردیابی محلی که آنها در سلسله مراتب سایت گنجانده شده اند).
● یک سیستم مدیریت محتوا (cms) چیست؟
در واقع طراح اولیه سایت یکبار سیستم CMS را طراحی میکند و تعدادی قالب آماده برای صفحات طراحی کرده و آن را روی سایت شما نصب میکند. و حال شما براحتی میتوانید صفحات دیگری را به آن کم یا اضافه یا ویرایش کنید.
این سیستم ها که امروزه در وب بنام CMS شناخته میشوند، مخفف Content Management System میباشند که یک برنامه نرم افزاری روی سرور هستند و به مدیر سایت اجازه میدهند تا محتوای سایت را تغییر دهد بدون نیاز به طراحی دوباره سایت. در واقع طراح اولیه سایت یکبار سیستم CMS را طراحی میکند و تعدادی قالب آماده برای صفحات طراحی کرده و آن را روی سایت شما نصب میکند .و حال شما براحتی میتوانید صفحات دیگری را به آن کم یا اضافه یا ویرایش کنید.
● مثالی از کاربرد سیستم مدیریت محتوا
به عنوان مثال، با دریافت مقاله جدید به مدیریت سایت پیغامی ارسال می شود که با مراجعه به سایت و ورود توسط نام کاربری معتبر خود می توان مقالات اضافه شده را مشاهده نمود و تصمیم بر حذف و یا اضافه شدن به محتوای سایت نمود.
نهایتاً، این اطمینان را می دهد که هر جزء محتوایی در زمان انتشار به شکل صحیح و مناسب خود مرتبط شده است. در عین حال بعضی از CMSها تسهیلاتی برای دنبال کردن وضعیت اجزاء محتوا به واسطه پروسه های ویرایشی و جریان کاری فراهم می کنند،به عنوان مثال:
آنها می توانند مطالب را در قالبی استاندارد بدون نیاز به دانش HTML, و یا دیگر زبانها ایجاد و ویراستاری کنند.
هماهنگی تیم کاری نویسندگان و ویراستارها (مثلا در یک زمان تنها یک نفر در حال ویراستاری یک مطلب خواهد بود)
کنترل و کیفیت اطلاعات (مثلا با اطمینان حاصل کردن از درستی شکلهایی که الصاق می شود و تغییرات در اطلاعاتی که قبل از انتشار محتوا تایید می گردند.
استفاده مجدد از اجزاء اطلاعاتی یکسان در سایتها و قالبهای مختلف و متعدد برایمثال برایاضافه نمودنیک مقالهبه سایت فقطکافی استبوسیله یکمرورگر سایترا بازنمایند. بر روی دکمه «اضافهنمودن مقاله»کلیککنند، فضاییباز می شودکه قادر خواهند بود مقاله موردنظر را درآن تایپنموده ویاآن را کپی کنند، سپسبروی دکمه«تائید» کلیککنند تامقاله موردنظر در سایتاضافه شود.در واقع برای بروز رسانی سایت تنها تخصصی که لازم است، نحوه مرور کردن سایتها در اینترنت و کار با نرم افزار مرورگری همچون موزیلا می باشد.
● تاریخچه مختصر سیستم مدیریت محتوا CMSچگونه پیشرفت کرده است؟
از سال ۱۹۹۶، بسیاری وب سایت ها را با ویرایش فایل HTMLو uploadآن در کارسازهای وب مدیریت می کردند. این کار همانقدر که برای کاربر غیرحرفه ای سخت بود برای سازمانها نیز ساخت پیام های دائمی کاری مشکل بود. با وجود هجوم بالای شرکتها برای داشتن صفحات وب، این مساله خود معضلی بود- آنها می خواستند که مطالب خود را منتشر کنند، اما در عین حال نسبت به خارج شدن کنترل از دست خود نگران بودند.
CMSهای اولیه برای برخورد با این مشکل تولید شدند. تعداد زیادی از سیستمهای بزرگ و پر هزینه به دلیل واگذاری اجازه کنترل محتوای سازمان به گروه های کوچکی از افراد عادی بسیار موفق شدند.
فروش CMSدر سال های ۹۶-۹۹افزایش یافت چنانکه تقاضای زیادی برای جنبش dotcomشد و آنها بعضی از ابزارهای خبره حرفه ای خود را تولید کردند.
در سال ۲۰۰۰، جنبش dotcomفروکش کرد و CMSنیز همراه با آن از رونق افتاد. در سال های ۲۰۰۰-۲۰۰۳اولین موج اتحاد عمده فروشان و سرعت پیشرفت کاهش یافت. اگر چه در این دوره تعدادی از فروشندگان دریافتند که بسیاری از سازمانها نیازی به ابزارهای بسیار پیشرفته ندارند- آنها به ابزاری ارزان و در عین حال مناسب نیاز داشتند. دومین موج فروشندگان CMSشروع به ارایه این ابزارها نمودند. در طول دوره دومین موج، نرم افزارهای رایگان مدیریت اطلاعات وارد شدند. در این بین وب به واسطه باز بودن، مشارکت و تواناییهای بسیار CMSتوسعه یافت. اکنون یک توسعه بازاری از نرم افزارهای آزاد CMSوجود دارد. برخیاز اینها توابعی ساده و پایه ای برای سازمانهای کوچک و مستقل مهیا کردندو برخی دیگر فعالیتهای پیشرفته تر برای سازمانهای پیچیده تر.
● چرا نرم افزارهای آزادCMSاهمیت دارند؟
جنبش dotcomتوجه زیادی به فروشندگان اختصاصی داشت. این مورد منجر به سرمایه گذاری عظیمی برای توسعه این سیستم ها شد. به هر حال، بسیاری از جنبه های مدیریت محتوا برای نرم افزارهای باز مناسب است. با نگاهی دقیق تر در می یابیم که: وب در کارهای گروهی و باز پیشرفت کرد.
این هماهنگی خوبی برای مدل نرم افزار باز است: نرم افزار آزاد با کارگروهی توسعه می یابد و به توسعه دهندگان آن حقوقی اعطا می شود، این بدان معناست که نرم افزارهای آزاد CMSتوانایی بالقوه ای برای پشتیبانی، ایجاد و به اشتراک گذاری مطالب گروهی در وب سایتهای گروهی دارد.
● CMSبه افراد حرفه ای نیز کمک می کند.
توسعه دهندگان نیاز به مستندسازی سیستم هایشان دارند. آنها همچنین نیاز دارند تا در پروژه ها با یکدیگر تعامل داشته باشند. ابزارهای مدیریت محتوای مناسب به این امر کمک می کند، بنابراین آنها مشوقی برای توسعه و بهبود این ابزارها دارند. بسیاری از توسعه دهندگان از در اختیار قرار دادن محصولات خود خرسند هستند، مخصوصا که موجب می شود آنها بتوانند از ابزارهای دیگران استفاده کنند. این امر پایه ای برای بسیاری از پروژه های نرم افزار آزاد است.
بسیاری از سازمانهای کوچک و آگاه نیاز به مدیریت محتوا دارند. وب سایتها بزرگتر از دامنه ها و سازمانهای بزرگ و مجهز نیستند. تعداد زیادی از سازمان و افراد هستند که پایین بودن قیمت مجوزهای اولیه را بسیار جذاب می بینند.
هیچ فروشنده ای بر CMSهای تحت وب حاکمیت ندارد. حتی زمانی که اولین موج از فروشندگان، تقریبا جوان بودند و هیچ تسلطی بر بازار توسط فروشندگان نواحی دیگر وجود نداشت (مثل سیستم های ERPو یا CRM). بنابراین بسیاری از سازمانها نرم افزارهای رایگان CMSرا خطری برای نوع انحصاری آن نمی دیدند.
● نرم افزارهای آزاد CMSبزرگ چه هستند؟
انواع زیادی از این دست وجود دارد. Bob DoyleازCM Pros((http://www.cmprofessionals.org ، جامعه ای از مدیران حرفه ای محتوا، در سپتامبر ۲۰۰۵رقمی بالغ بر ۲۰۰۰ CMSاختصاصی و رایگان را شناسایی کرد.Wikipedia (http://www.wikipedia.org;تعداد ۱۵۰ مورد را از نرم افزارهای آزاد اعلام کرد. اگر چه شاید این لیست دقیق نباشد اما وسعت این گستره را نشان می دهد. CMSها به دو دسته تقسیم می شوند:
۱) سیستمهای ساده ای که به افراد مستقل و سازمانها اجازه ایجاد محتوا و بارگذاری آسان آن را در وب سایت می دهد.
۲) سیستمهای سطح بالا و پیچیده تری که برای نصب و مدیریت به کار می روند، اما امکان همکاری تیمهای بزرگی از ویراستاران محتوا را- کسانی که در وب سایتهای مختلف کار می کنند- می دهد.
در اینجا تعدادی از بزرگترین نرم افزارهای آزاد CMSرا لیست کرده ایم. این لیست جامع نیست اما به شما دیدگاهی در مورد آنچه پیرامون آن بحث شد می دهد:
▪ PHP-nuke، http://phpnuke.org/که از اولین های خانواده CMSها است، و برای اخبار و سایت های همکاری زیاد استفاده می شود.
▪ Mamvo/Joomla، http://www.joomla.org/ که به دلیل سادگی استفاده از آن مورد قبول عوام قرار گرفته است.
▪ OpenCMS، http://www.opencms.org /که CMSپیچیده و به زبان JAVAاست. بیشتر توسط سازمان هایی مورد قبول واقع شد که احتیاج به همکاری بین برنامه های کاربردی JAVAی خود با وب سایت داشتند.
● چگونه یک نرم افزار آزاد CMSرا انتخاب کنیم؟
معیارهای مختلفی برای انتخاب یک CMSوجود دارد. در اینجا چند نکته برای بررسی بیشتر وجود دارد:
بازدیدکنندگان سایت شما چه کسانی هستند؟ چه اطلاعاتی را با آنها به اشتراک خواهید گذاشت؟ سایت هایی با اطلاعات ساده نیاز به ابزارهای مختلفی برای پشتیبانی از فعالیتهای گروهی وسیع خود دارند. به علاوه، اگر شما سایتهای مختلفی برای بازدیدکنندگان متفاوت دارید، نیاز به ابزارهای پیشرفته بیشتری خواهید داشت.
▪ چند نفر سایت را مدیریت خواهند کرد؟
اگر که شما تنها گرداننده سایت هستید، بنابراین نیازی به مکانیزم های کارهای گروهی و جریان کاری پیچیده نخواهید داشت. تیم های بزرگتر نیاز به این قبیل ابزار دارند.
▪ افراد سازمان شما به چه نوع تعاملاتی عادت کرده اند؟
اگر که افراد گروه شما قرار است که از پروسه ها و کنترلهای قراردادی استفاده کنند، جریان کاری بسیار ساختارگرا را خواهند پذیرفت. در سازمان هایی غیر رسمی اگر یک CMSای این امر را تحمیل کند، ممکن است به یک فاجعه تبدیل شود.
▪ آیا شما نیاز به وب سایتی دارید که با دیگر برنامه های کاربردی کامل شود؟
برای مثال اگر شما احتیاج به نمایش لیست صورت کالا دارید، به سیستم واسطی که CMSرا پشتیبانی کند نیزنیاز دارید.
▪ چه مهارتهایی در پشتیبانی از CMSدارید؟
هر CMSای احتیاج به فضایی برای استقرار دارد و نیاز به کارهایی مثل پشتیبان گیری خواهد داشت.CMS ای انتخاب کنید که با تواناییها و مهارت های شما و یا همکارانتان سازگاری داشته باشد.
▪ آیا انجمن فعالی در این زمینه وجود دارد؟
سیستمهای نرم افزار آزاد هنگامی پیشرفت می کنند که یک انجمن فعال آنها را توسعه داده و به سوالات یکدیگر پاسخ دهند. CMSرا انتخاب نکنید مگرآنکه با گروه پشتیبانی آن سازگاری داشته باشید.
توجه داشته باشید که این لیست با افراد و محتوا شروع شد. در انتخاب یک CMS، با فناوری شروع نکنید. بر مخاطبین خود و اطلاعاتی که با آنها به اشتراک خواهید گذاشت، تمرکز کرده و سپس ابزاری برای نیل به این هدف بیابید.
▪ نرم افزارهای آزاد CMS چه هدفی دنبال می کنند؟
ما هم اکنون قاطعانه به سمت سومین موج از CMSها می رویم . نرم افزارهای آزاد CMS این موج را به دو سمت هدایت می کنند:
۱) اولی ایجاد محتوا و همکاری شخصی که با ابزارهایی شبیه Wikiو Blogها در حال حرکت رو به جلو است.
بسیاری از این ابزارها از ابتدا به عنوان برنامه کاربردی مستقل توسعه یافتند و هنگامی که اشکالات آنها به سرعت آشکار شد، به صورت گروه های بزرگتر CMSمتحد شدند. این اتفاقی است که می افتد و CMSهای آزاد به تولید قابلیتهای جدید برای سیستم های مدیریت محتوای شخصی ادامه می دهند.
۲) ثانیاً بسیاری از نرم افزارهای آزاد CMSسطح بالا در حال توسعه قابلیتها برای مدیریت دیگر اطلاعات مشارکتی هستند. سازمانها در حال افزایش قدرت مدیریت زیاد اسناد، رکوردهای مالی و حقوقی، پستهای الکترونیکی و دیگر اطلاعات هستند که افراد می سازند. هدف مدیریت اطلاعات ابزاری است که توسط CMSتهیه می شود تا بتوان منابع را به اشتراک گذاشت و ارتباط آشکاری بین اسناد ساختارهای جریان کاری و کارهای گروهی ایجاد کرد. نرم افزارهای آزاد CMSشروع به هماهنگی و همکاری ابزارهای خود برای مقابله با این چالش نموده اند.
▪ در عمل می توان به مثال های جالبی دست یافت:
روزنامه نگارها موفقیت خود را از تحقیق و نوشتن بدست می آورند، نه از فناوری. بنابراین گروه های روزنامه ای از قبیل کمپانی Atlantic Mediaبرای انتشار مقالات خود با بالاترین سرعت و کمترین افزونگی وابسته به CMSاست. کمپانی Atlantic Mediaاز)Apache Lenya http://Lenya.apache.org(برای مدیریت محتوای ژورنالهای خود استفاده می کند.
▪ چرا شما یک CMS لازم دارید؟
اگر سایت شما هر چند وقت یکبار (مثلا هر دو هفته) به روز میشود میتوانید بجای اینکه هر بار به یک شرکت طراحی وب مراجعه کنید، خودتان با نصب یکی از این برنامه های مدیریت محتوا، تغییراتتان را روی سایت اعمال کنید.
اگر شما سایت خود را اصلا بروز نمیکنید ، باید کم کم به فکر بیافتید، چون بیننده های شما وقتی همیشه با یک صفحه همیشگی روبرو شوند کم کم شما را فراموش میکنند، چون چیز جدیدی برای عرضه ندارید.
▪ یک CMS چه امکاناتی دارد؟
طیف وسیعی از امکانات. اکثر CMS ها در ورژن های مختلف و با قابلیت های مختلف به بازار عرضه میشوند . البته قابلیت بروز کردن اطلاعات در همه مشترک است اما قابلیت های ویژه دیگری دارند که با قیمت های مختلف بشما پیشنهاد میدهند. از جمله:
۱) مدیریت اطلاعات فرستاده شده توسط کاربران و تایید اطلاعات
۲) چند زبانه بودن
۳) ایجاد نقشه سایت داینامیک
۴) امکان ایجاد تجارت الکترونیک یا فروشگاه مجازی
۵) ایجاد فرم برای دریافت اطلاعات کاربران
۶) بهینه سازی تصاویر آپلود شده
۷) ایجاد و بروز کردن متا تگ ها
۸) امکان جستجو در مطالب سایت
۹) امنیت بیشتر
۱۰) گزارش آمار بازدید از صفحات
۱۱) و ....
● CMS های اطلاعاتی:
این سیستم ها معمولا کار طراحی صفحات سایت را انجام نمیدهند. بلکه کارشان مدیریت اطلاعات یک سایت است. امکاناتی که این سیستم ها دارند تقریبا بشرح زیر است :
۱) امکان فرستادن اطلاعات به سایت توسط چند کاربر
۲) آرشیو بندی اتوماتیک اطلاعات بر اساس تاریخ و موضوع
۳) ایجاد امکان جستجو در اطلاعات قبلی
۴) ایجاد لینک دائم برای هر مطلب و متا تگ برای آن
۵) و امکانات جانبی دیگر مثلا ایجاد یک صفحه بعنوان لینکستان و ...
